İltica Başvurusu Reddedilenlerin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne (AİHM) Başvuru Süreci

İltica başvurusunun reddedilmesi, bir mülteci için hukuki ve kişisel açıdan son derece kritik bir dönüm noktasıdır. Özellikle kişinin sınır dışı edilme veya hapis gibi ciddi risklerle karşı karşıya olduğu durumlarda, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) son çare olarak başvurulabilecek bir kurumdur. Ancak AİHM’ye başvuru, oldukça titiz bir süreçtir ve başarılı bir başvuru için hem yasal kriterlerin hem de detaylı bir hazırlığın önemi büyüktür. Bu makale, iltica başvurusu reddedilen bireylerin AİHM’ye nasıl ve hangi koşullarda başvurabileceğini derinlemesine incelemektedir.

AİHM’ye Başvuru Şartları

1. Ulusal Hukuk Yollarının Tüketilmesi

AİHM, yalnızca ilgili ülkenin ulusal hukuk sisteminde mevcut tüm etkili başvuru yolları tüketildikten sonra devreye girer. Bu, iltica başvurunuz reddedilmişse:

• İltica kararına karşı ulusal düzeyde temyiz yollarına başvurmanız,
• Gerekirse anayasa mahkemesine taşımanız anlamına gelir.

Ulusal düzeyde alınan nihai bir karara rağmen hak ihlali iddialarınız devam ediyorsa, AİHM devreye girer. Bu süreçleri tüketmeden yapılan başvurular kabul edilemez.

2. AİHS Kapsamında Hak İhlali

AİHM, yalnızca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) dayalı hak ihlallerini değerlendirir. İltica reddine ilişkin başvurularda en sık öne sürülen ihlal iddiaları şunlardır:

• Madde 3 (İşkence Yasağı): Kişinin sınır dışı edilmesi durumunda işkence, kötü muamele veya insanlık dışı bir ceza ile karşılaşma riski.
• Madde 5 (Özgürlük ve Güvenlik Hakkı): Hukuka aykırı bir şekilde hapsedilme veya gözaltına alınma iddiaları.
• Madde 6 (Adil Yargılanma Hakkı): Ulusal düzeyde adil bir yargılama sürecinin sağlanmadığı iddiası.
• Madde 8 (Özel ve Aile Hayatına Saygı): Sınır dışı işlemi nedeniyle aile bütünlüğünün bozulması veya özel hayatın ciddi şekilde etkilenmesi.

3. Başvuru Süresi

Ulusal mahkemelerden alınan nihai kararın ardından 4 ay içinde AİHM’ye başvurulması gerekir. Bu süreyi kaçıran başvurular, Mahkeme tarafından otomatik olarak reddedilir.

AİHM Başvuru Süreci Adımları

1. Başvuru Formunun Hazırlanması

AİHM’nin resmi internet sitesinden temin edilen başvuru formunun tüm bölümleri eksiksiz doldurulmalıdır. Belgelerinizin kopyalarını eklemeli, orijinallerini göndermemelisiniz. Eksik veya yanlış bilgi içeren başvurular işleme alınmaz.

2. Belgelerin Desteklenmesi

Başvurunuzu desteklemek için gerekli belgeleri eklemeniz çok önemlidir. Örneğin:

• Sınır dışı kararları,
• Hapishane koşullarını belgeleyen raporlar,
• İltica başvurusunun reddine ilişkin ulusal mahkeme kararları,
• İşkence veya kötü muameleye dair doktor raporları.

3. Geçici Tedbir Talebi (Rule 39)

Eğer kişi acil bir tehlike altındaysa (örneğin, sınır dışı edilme ya da işkence riski), AİHM’den geçici tedbir talep edilebilir. Geçici tedbir, sınır dışı işleminin veya hapis kararının durdurulmasını sağlayabilir. Ancak bu tür talepler yalnızca ciddi ve belgelerle desteklenmiş durumlarda kabul edilir.

4. Mahkeme Süreci

Başvuru kayda alındığında, Mahkeme ilgili hükümetten bir savunma talep eder. Süreç genellikle yazılı yürütülür ve Mahkeme, taraflardan ek bilgi talep edebilir.

• Avukat Temsiliyeti: Başvuru sürecinin başında avukat desteği zorunlu değildir, ancak Mahkeme ilerleyen aşamalarda bir avukat tarafından temsil edilmenizi talep edebilir.

İltica Başvurularında Öne Çıkan Durumlar

1. Sınır Dışı Edilme Riski

Sınır dışı edilme durumunda kişi, gönderileceği ülkede işkence veya kötü muamele göreceği konusunda ciddi bir risk altındaysa, bu durum AİHM’ye başvuruyu güçlü hale getirir. AİHM, bireyin haklarının korunması için acil tedbirler alabilir.

2. Hapishane Koşulları

Eğer kişi, gönderileceği ülkede insanlık dışı veya aşağılayıcı hapishane koşullarıyla karşılaşacağını ispat ederse, bu durum AİHS Madde 3 ihlali olarak değerlendirilebilir.

3. Adil Yargılanma Eksikliği

Ulusal düzeyde yargılama süreçlerinde tarafsızlık veya etkinlik eksikliği varsa, bu da AİHM’nin inceleyeceği bir hak ihlali iddiasıdır.

Sonuç ve Öneriler

İltica başvurusu reddedilen bireylerin AİHM’ye başvurması, titiz bir hazırlık ve doğru bir hukuki strateji gerektirir. Belgelerin eksiksiz hazırlanması, hak ihlalinin açık bir şekilde ifade edilmesi ve sürecin yakından takip edilmesi çok önemlidir. AİHM’ye başvuran mültecilerin, insan hakları alanında uzman bir avukat veya uluslararası yardım kuruluşlarından destek almaları süreci kolaylaştırabilir.

AİHM, yalnızca hukuki çerçeveye uygun ve belgelerle desteklenmiş başvuruları kabul eder. Bu nedenle, mültecilerin başvurularını hazırlarken detaylara önem vermesi ve AİHM’nin prosedürlerini dikkatlice takip etmesi gerekmektedir.

Bu makale, iltica başvurusu reddedilen bireylerin insan haklarını koruma yolunda atabilecekleri adımları ve AİHM sürecini anlamalarına yardımcı olmayı amaçlamaktadır.